تهران – ایرنا – روزهای کرونایی و خانه‌نشینی در کنار همه محاسن و معایبی که دارد، فرصتی است برای شناخت بیشتر خود و اصلاح رفتار در برخورد با دیگران؛ رفتارهایی که گاه به دلیل اختلاف یا شکاف نسلی، دلی را به درد می‌آورد و باعث کدورت خاطری می‌شود.
کرونا، خانه نشینی و بروز اختلاف نظر میان اعضای خانواده، مثلث ناهمگون این روزها شده تا آنجا که انتشار آمار از تماس های گرفته شده با اورژانس اجتماعی، زنگ خطر را به صدا درآورده است.
اختلافاتی که به باور کارشناسان، بیشتر از عدم شناخت فردی و ایجاد پیش زمینه ذهنی از دیگران و به دنبال آن، قضاوت درباره هر کلمه آنان بوجود می آید. حال آن که با فرصتی که کرونا در اختیار افراد قرار داده، می توان به یک خودکاوی و خودشناسی رسید؛ این که چه کسی هستیم، کجا هستیم و برای چه هستیم.
فرصتی که به اعتقاد یک روانشناس بالینی و مشاور، زمان تجزیه و تحلیل خود است، اینکه چرا من زود عصبانی می شوم یا ریشه یابی برخی از عادات خود و درصدد رفع برخی از اخلاق های نامناسب خود بودن.
عطیه سروش در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا، با تاکید بر اینکه کرونا باعث شده افراد بیشتر در کنار و در تعامل با هم قرار گیرند، اظهار داشت: در این بازه زمانی، ضرورت دارد بر روی ارتباط موثر کار کنیم.
وی، یادآور شد: متاسفانه کمتر پیش آمده که افراد به رفتارها، احساسات، داشتن یا نداشتن مهارت برقراری ارتباط و همچنین وجود باورهای غلطی که در درون خود دارند فکر کنند و بیشتر دنبال عوامل بیرونی هستند در حالی که در ایجاد ارتباط موثر و خوب این نکته بسیار مهم است.
خودشکن آیینه شکستن خطاست
سروش با تاکید بر این که اگر می خواهیم ارتباط خوب و موثر داشته باشیم باید بجای متهم کردن دیگران، از درون خود آغاز کنیم، تصریح کرد: شروع از خود، مقدمه ای است برای این که ببینیم چطور باید این ارتباط را به طور صحیح تعریف کنیم و بچینیم.
وی توضیح داد: در میان مراجعه کنندگان می بینم که والدین یک تفکر غالبی دارند مبنی بر اینکه کودکان باید شنونده محض باشند یا فرزندان غالبا این را تکرار می کنند که بزرگتر ها درکی از من ندارند. این که حق بدهیم به همه افراد که فرزند زمانه خود باشند درست است اما مفهوم احترام باید در همه ادوار گنجانده شود؛ سال های دور هم این شکاف و تفاوت بوده است اما محوریت اصلی همان مفهوم احترام بود.
این روانشناس با این توضیح که احترام به معنای پذیرش بدون قید و شرط است، توضیح داد: بین پذیرفتن و قبول کردن تفاوت وجود دارد من می توانم بشنوم یا شنونده خوب باشم اما می توانم تایید و قبول نکنم. این از راه های داشتن ارتباط موثر است که بدون قید و شرط دیگران را بشنویم و واضح و روشن بدون این که طرف مقابل را قضاوت، ذهن خوانی یا جلو جلو مطالبی از او در ذهن بیاوریم، با او صحبت کنیم.
ضرورت نگاهی دوباره به باورها
وی با تاکید بر این که نخست باید خود را شناخت و ارزش های شخصی را درک کرد، یادآور شد: باید به اینجا رسید که در شرایط غیرقابل کنترل، این ارزش ها بر روی همان منوال گذشته باشند و در ارتباط با دیگران احساس ارزشمندی و برابری را دریافت کرد. برای این امر، بهتر است بجای نشر اکاذیب یا استرس بیش از حد، به سراغ خودشناسی و رسیدن به اطلاعات درست درباره باورها برویم و نگاهی دوباره به باورها بیاندازیم.
سروش تصریح کرد: شاهد هستیم بسیاری از افراد خودآرامبخش هایی مانند خرید، میهمانی رفتن، پرسه زدن، دور دور کردن داشتند که حال از آنان گرفته شده اما به دلیل این که باورهای درستی برای خود چیده اند این دوران را می توانند با حال خوب بگذرانند. این یعنی تاب آوری یعنی در شرایط سخت اینقدر هوشمند باشم که نشکنم و منعطف باشم.
این روانشناس با ابراز خرسندی از این که تاب آوری اکتسابی است و می توان با مطالعه و تمرین بیشتر آن را بدست آورد و سطح تحمل و صبوری را بالا برد، اظهار داشت: ما نمی توانیم از مشکلات و شرایطی که غیرقابل کنترل است فرار کنیم. بپذیریم شرایط سختی وجود دارد و قرار نیست همیشه خوشحال و شادمان باشیم اما باید به این درک برسیم که بعد از سختی رشد بوجود می آید.
وی تاکید کرد: افراد به شرطی رشد می کنند که درد بکشند و تحمل کنند. در این شرایط بحران هم که برای همه افراد دنیا اتفاق افتاده، افرادی رشد می کنند که نگاه وسیعی به درون خود داشته باشند. به عنوان مثال مراجعه کننده ای داشتم که می گفت جلسات و تمرین هایی که این روزها در خانه دارم عمیق تر از جلساتی است که حضوری انجام می شد.
سروش با بیان این مطلب که باید به سمتی برویم که باورها را تغییر دهیم و آگاهی از خود داشته باشیم، تصریح کرد: گیاه نیستیم که یکجا ریشه بزنیم و تا آخر بمانیم. وقتی چیزی دلخواه ما نیست می توان آن را تغییر داد و راه علاج پیدا کرد و بدانیم که انسان ها نیاز به روابط صحیح دارند و این رابطه باید نخست از خود ما شروع شود.
با گوش دل و چشم باز، افراد را بشنویم
سروش در بخشی دیگر از این گفت و گو، خاطرنشان کرد: آنچه در افراد می تواند فاصله ایجاد کند نیاز به تعلق برآورده نشده است. نیاز به تعلق و عشق نیازی اساسی در حوزه روانشناسی است که خدشه دار شدن آن به منزله ایجاد فاصله عمیق است.
وی توضیح داد: اگر در خانواده و ارتباطات بین فردی نیاز به تعلق به درستی برآورده و ارضاء نشود فاصله ایجاد می شود. این نیاز به تعلق در حوزه اجتماعی، شغلی، خانوادگی باید ارضا شود اما در بازه زمانی کنونی که در بحران کرونا و در خانه ماندن، روزگار سپری می شود، نیاز به تعلق در حوزه شغلی و اجتماعی دستخوش تغییر شده و بیشترین تمرکز باید بر روی برداشت این نیاز در خانواده باشد. حال باید به این فکر کرد که چه کنیم این نیاز به تعلق آسیب کمتری ببیند و بخوبی ارضا شود.
راهکار برطرف کردن این نیاز از نگاه سروش، افزایش احترام و بالا بردن تاب آوری افراد است. ضمن این که نباید فراموش کرد نیاز به ارزشمندی به واسطه همدلی و انتظارات معقول بوجود می آید.